Gmina Sulęczyno zajmuje powierzchnię 131,31 km2, co stanowi 11,72% powierzchni powiatu kartuskiego i 0,7% powierzchni całego województwa pomorskiego. Na to składa się ogółem dziewięć sołectw i dwadzieścia pięć miejscowości, z których największą jest siedziba gminy - Sulęczyno. Poniżej znajduje się mapa przedstawiająca granice administracyjne gminy.
SULĘCZYNO
BOREK
Jest to nieduża wieś leżąca przy zachodnim brzegu Jeziora Gowidlińskiego.
Po raz pierwszy informacje o Borku pojawiły się w XVII stuleciu. Nazwa zdaje się wskazywać na to, że wieś powstała na karczowisku, choć trudno dziś określić dokładny czas jej powstania. Drobna szlachta zamieszkująca Borek brała udział w wyprawie Jana III Sobieskiego pod Wiedeń. W połowie XIX wieku w Borku działała szkoła dla dzieci, także z sąsiednich wsi – Kistowa i Chojny. Dziś miejscowość chętnie odwiedzana przez turystów wypoczywających w prywatnych domach letniskowych nad Jeziorem Gowidlińskim.
KISTOWO
Kistowo jest jedną z niedużych wsi na terenie gminy Sulęczyno, które w przeszłości stanowiły własność drobnej szlachty kaszubskiej. Wywodząca się stąd rodzina Kistowskich jako jedna z nielicznych nie używała przydomków. Pierwsze informacje o Kistowie pochodzą z początku XV wieku. Profesor Breza nazwę wsi wywodzi od imienia Kist, które podobno było zdrobnieniem od Kilian. Dziś Kistowo to wieś typowo rolnicza, siedzibą ochotniczej straży pożarnej i świetlicą wiejską.
MŚCISZEWIECE
Mściszewice to druga co do wielkości wieś w gminie Sulęczyno. Na miejscu znajduje się szkoła, ochotnicza straż pożarna i kościół parafialny.
Pierwsze informacje o niej pochodzą z połowy XIV wieku. Przez wieki była to osada zaściankowa, a liczna, choć uboga szlachecka rodzina Mściszewskich używała siedmiu przydomków. W drugiej połowie XVI wieku we wsi gospodarzyło czterech Wolfów, trzech Grabenów i Kostka, posiadający także folwark. Przypuszczać można, iż zapisane nazwiska gospodarzy to powszechnie używane wówczas przydomki kilku linii rodu Mściszewskich. Jak głoszą przekazy, tutejsza szlachta wraz ze szlachtą z Borku i Podjaz stawiła się na wezwanie króla i pod dowództwem wojewody pomorskiego, Władysława Denhoffa, brała udział w wyprawie wiedeńskiej. Parafialnie Mściszewice od średniowiecza przynależały do Stężycy. Dopiero po odzyskaniu niepodległości, w roku 1921 wybudowano we wsi kaplicę. W roku 1927 Mściszewice stały się siedzibą samodzielnej parafii.
W przeszłości Mściszewice stanowiły jedną z większych wsi leżących na tzw. „Czystych Polach” – bezdrzewnej i najmniej urodzajnej części Szwajcarii Kaszubskiej, rozciągającej się od Gostomia i Stężycy na północny – zachód. W okolicach Mściszewic grunty są nie tylko mało urodzajne, lecz także bardzo kamieniste. Dość liczne obecnie zagajniki i prywatne lasy powstały dopiero po wojnie, gdy nakazywano zalesianie najgorszych gruntów.
Kościół Parafialny w Mściszewicach wybudowany w latach 20., był budowlą niewielką o szachulcowych ścianach i dachu krytym gontem. Po wojnie, z początkiem lat 50., mieszkańcy na jego miejscu wystawili istniejącą współcześnie świątynię.
Kapliczka Matki Boskiej nad jeziorem w centrum wsi pochodzi z pracowni miejscowego artysty ludowego – Czesława Birra. W okolicznych obejściach zobaczyć można jeszcze inne jego prace. Pan Birr rzeźbi również na zamówienie, tak więc odwiedzając Mściszewice można skorzystać z okazji i zamówić wykonanie rzeźby – niewątpliwie atrakcji w każdym salonie.
Głazowisko, częściowo objęte ochrona jako rezerwat geologiczny znajduje się ok. 1 km na zachód od wsi, przy drodze do Augustowa. Głazy narzutowe często o pomnikowych rozmiarach, występują w tej okolicy niezwykle często. Prawdopodobnie w pobliżu tegoż rezerwatu zachowały się także prehistoryczne kurhany, niemniej trudno je doszukać wśród znajdujących się tu różnej wielkości kamyków i kamieni.
PODJAZY
Podjazy, położone przy południowo – wschodnim krańcu Jeziora Gowidlińskiego, są jedną z najstarszych osad na terenie gminy.
W X i XI wieku istniał tu obronny gród, którego pozostałością jest wyżynne grodzisko usytuowane nad Słupią. Podjazy są gniazdem rodowym Podjaskich. Podobnie jak Węsierscy, Mściszewscy i Kistowscy była to uboga szlachta zaściankowa. W ciągu wieków Podjazy zachowały swój kaszubski charakter. W XIX stuleciu funkcjonowała tu katolicka szkoła, a nad rzeką działał młyn. Ciekawostką może być fakt, iż pod koniec XIX stulecia Niemcy zamiast Podjazy, zaczęli używać nazwy Amalienthal, która w formie Amalka przetrwała do dziś jako nazwa własna osady nad Słupią, należącej do sołectwa w Podjazach. Ta nietypowa nazwa wsi wywodzi się od imienia Amalia.
Grodzisko znajdujące się na zachód od wsi, nad Słupią, liczy sobie 80 m długości i 30 m szerokości. Jego powierzchnię pokrywa warstwa popiołów o miąszości dochodzącej do 0,5 m. Część badaczy przypuszcza, że tu właśnie istniała najstarsza parafia w okolicach Sulęczyna, której teren po zniszczeniu grodu włączono do sąsiednich parafii w Parchowie i Stężycy.
Amalka jako wybudowanie powstała dopiero w końcu XIX wieku wokół młyna na Słupi. Właścicielami młyna byli berlińczycy – rodzina Jäkelów, a po roku 1920 niejaki Wunsch. Po wojnie wieś znacznie się rozrosła, a młyn znacjonalizowano.
WĘSIORY
Na wschód od Sulęczyna leżą, chętnie odwiedzane przez turystów, Węsiory. Jest to stara wieś szlachecka, z której wywodzi się liczny na Kaszubach ród Węsierskich.
Pierwszy mieszkaniec tej wsi musiał posiadać bardzo okazałe wąsy, skoro od jego przezwiska urobiono nazwę wsi. Najstarsza zachowano do dziś wzmianka o Węsiorach pochodzi z roku 1403. Podobnie jak w przypadku Mściszewic, okoliczne tereny należą do najbardziej kamienistych i nieurodzajnych w tej części Kaszub. W przeszłości Węsiory były jedną z większych wsi na terenie obecnej gminy Sulęczyno. W drugiej połowie XIX wieku istniała tu katolicka szkoła oraz ekspozytura urzędu pocztowego.
Cmentarzysko Gotów – główna atrakcja Węsior – leży nad Jeziorem Długim i pochodzi z okresu rzymskiego (I – II wiek naszej ery). Składa się ono z dwudziestu kurhanów, czterech kamiennych kręgów i ponad 140 grobów. Szersze informacje o kręgach i ich historii zawiera krótki artykuł profesora Uniwersytetu Łódzkiego, Tadeusza Grabarczyka, który od lat prowadzi badania na tutejszym cmentarzysku.
ZDUNOWICE
Sołectwo Zdunowice leży w południowo – wschodniej części gminy i składa się z kilku oddalonych od siebie osad – Ostrowitego, Małych i Wielkich Zdunowic oraz licznych wybudowań, otoczonych przez lasy.
Już w średniowieczu tereny te stanowiły własność drobnej i bardzo biednej szlachty kaszubskiej. W XIX wielu Zdunowice należały do włości Łaszewskich, którzy zdobyli je w latach 80. W roku 1891 tereny te nabyło państwo i rozpoczęło ich zalesianie. Niegdyś w Zdunowicach funkcjonowało nawet samodzielne nadleśnictwo do zarządzania lasami.
Materiały zaczerpnięte z Informatora Turystycznego "Sulęczyno i okolice"
